kwetsbaarheid

De schoonheid en kwetsbaarheid van de fungi, het kortstondig veelal groepsgewijs opduiken in de herfst in een omgeving van verval, zijn een jaarlijks terugkerende metafoor voor de mens op aarde. Paddo’s hebben een hoofd een lichaam en ze zijn de zichtbare vruchten van leven ondergronds of in dode bomen. Het leven van asperges en wortels speelt zich ook grotendeels ondergronds af en toont de schoonheid pas nadat ze uitgegraven zijn.

Relaties en breekbaarheid, verbeeld in de danspassen die een gevecht of liefde verbeelden, afstoten of aantrekken.

Asperges, het summum van breekbaarheid. De kunstenaar kan ze flexibel maken en lenig, maar ze blijven kwetsbaar in hun naaktheid. Deze witte individuen die zich als eenling niet kunnen manifesteren hebben zich door gekronkel en gekonkel op de voorgrond weten te plaatsen, terwijl de zwarte, onderling verbonden rechtop in het gelid, nog op de achtergrond wachten.

Veel dierlijke organismen ( fauna) hebben manieren ontwikkeld om zich te verplaatsen, over land, in het water of door de lucht. De wereld van de planten (flora) en schimmels of funga, waartoe de paddestoelen behoren is aanzienlijk passiever. Planten en paddestoelen hebben zelden de beschikking over instrumenten om het overleven actief te bevorderen. Hebben wij benen om weg te hollen, tanden en handen voor de verdediging, planten en paddestoelen zijn onthand. Overleven bomen vaak door hun stevigheid, paddestoelen doordat ze veelal onder de grond verstopt zitten en doordat de vruchten afschrikwekkend zijn door kleur, stank en giffen.

Waarom zijn er geen bomen die rondlopen? Waarom gaat de ene plant dood als hem het licht ontnomen wordt door een grotere plant die pal ernaast ontkiemt en kan hij niet een stapje opzij zetten?

Dat is het wonder van de evolutie dat wordt gekenmerkt door de onontkoombaarheid ervan en tegelijkertijd de gedachte dat het anders had kunnen uitpakken, zowel qua uiterlijke kenmerken als qua persoonlijkheid.

vluchtigheid

Vaak heb je er geen oog voor en daarom zie je ze eigenlijk bijna nooit, maar soms schieten ze als paddestoelen uit de grond.

We zijn geneigd om dieren en zelfs planten, virussen of schimmels trekjes toe te dichten die wij als menselijk bestempelen. Paddestoelen komen vaak voor in groepjes, waarbij wij ze niet zien als de vruchten van één organisme maar als een groepje van individuen die gezellig bij elkaar staan. We stellen ons voor dat ze staan te keuvelen zonder kennis van zaken of dat ze redeloos staan te kletsen. Het zijn tenslotte zwammen. We dichten ze een mythische rol toe omdat we ze soms in heksenkringen aantreffen en omdat ze in donkere wouden opduiken waar tovenaars, kabouters, en trollen rondwaren.

Paddestoelen lijken in Nederland een voorkeur te hebben voor de herfst, de tijd van verval waardoor ze een somber melancholiek imago hebben, hoewel ze zich mooi en lief en lekker kunnen voordoen. Ze kunnen verleidelijk zijn door hun warme volle smaak, zoals het eekhoorntjesbrood of de mysterieuze truffel. Ze kunnen imponeren door hun statige houding, door de fluwelen texturen of door hun fraaie uiterlijk met zachte tot felle herfsttinten. Ze kunnen onverwacht dodelijk zijn door hun gif gepaard aan een misleidend uiterlijk. Ze kunnen een hallucinerende werking uitoefenen bij consumptie, van aangenaam verhelderend tot luguber en angstaanjagend.

Dans is kortstondige elegantie, sierlijke vluchtigheid en kwetsbaarheid.

waar blijft de tijd?

Op het eerste gezicht lijkt het een gezellig zomers samenzijn van de familie Zonnebloem, maar de ironie ligt er duimendik bovenop. Zodra bloemen in het water worden gezet, heeft hun laatste uur geslagen, dan begint het verwelken, dan lijden de stengels aan slijmerige rottingsprocessen onder water en zien de gele bloemetjes er plotsklaps beteuterd uit. De inktzwarte achtergrond is de toekomst die onherroepelijk wacht.

Het betreft bloemen met een menselijk postuur hetgeen wel moet betekenen dat na een kortstondige bloei het water de mensheid naar de lippen stijgt en dat het ons zal vergaan zoals de standaard bloemen van de bloemist. Deze tijdelijkheid van zowel het individu als van de mensheid op deze aarde is om te lachen en om te huilen.

tijdelijkheid

Als kind werd oneindigheid voorgespiegeld. Op school en in de kerk werd beweerd dat het leven een voorbereiding is op het hiernamaals en in navolging daarvan werd in huiselijke kring op de noodzaak van goed gedrag, netheid, ijver en vlijt gewezen teneinde het vagevuur en zeker de hel te ontlopen. Vanaf het moment dat die ballon knapt, moet je leren omgaan met tijdelijkheid en vergankelijkheid.

De weg naar verlossing vol trappen en valkuilen (acrylverf op gefiguurzaagd MDF, 2001)

Ondanks het gloren van het eeuwige leven, is de christelijke religieuze kunst meer gericht op verbod en bangmakerij, dan op verlossing. Is dat van hoger hand verordonneerd of is het de kunstenaar die tragedie verkiest boven komedie? Of bedient de kunstenaar met drama de voorkeur van het publiek voor horror, voor heftig lijden als ironisch vermaak ter compensatie van het milde lijden in het bestaan van alledag?